Dünya futbolunda renkli sarsıntılar ve transfer rakamları

Neymar, Dembelé, Mbappé… Futbol dünyasında konuşulan transfer rakamları yeşil sahalarda fırtınalar koparıyor. Oyuncu satışı bazı kulüpler için büyük bir gelir kaynağı durumuna geldi. Football Benchmark, Avrupa liglerinde oyuncu satışından kazanılan gelirleri masaya yatırıyor.

Avrupa liglerinde transfer döneminin kapanmasıyla birlikte dünyaca ünlü araştırma şirketi KPMG, footballbenchmark.com web sayfasında avrupa futbolunun transfer şampiyonlarına ilişkin ilgi çekici bir rapor yayınlandı. ‘The Player Trading Game 2017’adlı raporda 2014-15 ve 2015-16 sezonlarının verilerine dayanılarak oyuncu satışından elde edilen gelirler mercek altına alınıyor. Avrupa kulüplerinin oyuncu satışından kazandığı toplam gelirler karşılaştırılarak ilk yirmi kulübün sıralaması belirlenmiş ve rakamlar üzerinden çarpıcı çözümlemeler yapılmış.

9 Ağustos 2016 yılında İngiliz devi Manchester United 105 milyon avro ödeyerek Paul Pogba’yı Juventus’tan transfer ettiğinde futbol dünyasının aklı şaşmıştı. O gün Paul Pogba transferi birçok futbol otoritesi tarafından orantısız ve sürdürülebilmesi olanaksız bir hamle olarak görülmüş olsa da 2017 yazında futbol tarihinin en renkli transfer dönemlerinden birini yaşadık.

Sambanın Tartışılmaz Kralı Neymar’ın ünlü Katalan ekibinden Paris Saint Germain’e 222 milyon avro karşılığında transfer olması eşi benzeri görülmemiş bir yankı uyandırdı. Olay transferin yankıları sürmekteyken Barcelona’nın fransız yıldız Ousmane Dembelé’yi transfer etmek için 105 milyon avro ödemesi ve Paris Saint Germain’in genç yetenek Kylian Mbappé’yi 180 milyon avro karşılığında kadrosuna katarak ikinci bir bomba daha patlatması futbol dünyasını heyecan dolu bir şaşkınlığa boğdu.

Son on sezon içerisinde futbol dünyasını yerinden oynatan transferleri kısaca anımsamak isterseniz, aşağıdaki tablo size yardımcı olabilir.

Futbolcuların adlarının yanında yazılı olan renkli çizgiler transfer ücretinin operasyonel gelirlere oranını göstermekte.
Selling / buying clubs başlığı futbolcuyu satan ve alan kulüpleri göstermekte.
Transfer fee başlığı transfer için ödenen ücreti avro cinsinden göstermekte.

Rakamlar ne kadar yüksek olursa olsun, tarih yazmayı hedefleyen dev kulüpler için yüksek ücretler karşılığında büyük futbolcular transfer etmek futbol tarihinin her döneminde kaçınılmaz bir zorunluluk olarak göze çarpar. Büyük başarılar büyük futbolcular sayesinde kazanıldığına göre bir futbol kulübü için en önemli kaynak futbolculardır. Dolayısıyla, oyuncu yetiştiren veya geleceği parlak genç bir oyuncuyu elinde bulunduran bir kulüp hatırı sayılır bir gelir kaynağına sahip demektir.

Bugünkü manzaraya baktığımızda, dev kulüplerin bir alt seviyesinde mücadele eden birçok kulüp için oyuncu satışı bir iş modeli olarak öne çıktığını görüyoruz. ‘Ucuza al, yüksek ücrete sat’ / ‘özkaynaktan yetiştir, yüksek ücrete sat’ şeklinde özetlenebilecek bu model yeni olmamakla birlikte transfer ücretlerinin çok yüksek noktalara ulaşması sonucunda belli kulüpler için mali açıdan sürdürülebilirlik sağlanmasına önemli ölçüde katkı sağlar duruma geldi.

‘The Player Trading Game 2017 raporuna göre oyuncu satışında öne çıkan Avrupa’nın ilk yirmi kulübü aşağıdaki gibi sıralanmış.

2-seasons total player trading başlığı, değerlendirmeye dahil edilen iki sezon dahilinde avro bazında elde edilen toplam kazancı göstermekte.
Player trading/operating revenues başlığı, tablodaki kulüplerin oyuncu satışlarından elde ettikleri kazancın operasyonel gelirlerine oranını göstermekte.

Raporda sıralanan yirmi kulüp Fransa, Almanya, Portekiz, İspanya ve İtalya olmak üzere beş farklı ligde toplanmaktalar. Özkaynak sistemlerinin başarısı nedeniyle ‘yetenek fabrikası’ olarak adlandırılmakta olan Fransız futbolunun gururu ‘Ligue 1’ altı kulüp ile başı çekiyor. İlk yirmi kulüp içerisinde hiçbir İngiliz kulübünün olmaması da dikkat çeken ayrıntılar arasında gösterilebilir. Onlarca dünya yıldızı yetiştirmiş olan hollanda kulüpleri ise KPMG’nin ölçüleriyle hazırlanan tabloda ilk yirmiye girememişler.

Portekiz kulüpleri, bu sıralama içerisinde oldukça özgün bir yere sahip. Portekiz Ligi, dünya futbolunda ‘Büyük Beşli’ olarak adlandırılan İspanya, Almanya, İngiltere, Fransa ve İtalya futbol liglerine dahil olmamakla birlikte Portekiz futbolunun iki büyüğü Benfica ve Porto, tablonun birinci ve ikinci sıralarına yerleşmiş, üçüncü büyük Sporting de yirminci sırada yer bulmayı başarmış. Portekiz’in üç büyük kulübü son altı yıl içerisinde toplam 1 milyar avro değerinde oyuncu satışı gerçekleştirmişler.

2014-15 ile 2015-16 sezonlarında Avrupa’da ödenen en yüksek transfer ücretlerini (avro cinsinde) aşağıdaki tabloda görebilirsiniz.

Türkiye Futbol Ligi, gelecek arayan oyuncular için tabloda ilk yirmiye giren ligler kadar iyi bir vitrin olmasa da kulüplerimiz özkaynak yapılarını tesis ve sistematik anlamda geliştirecek yatırımlar yaptıkları takdirde yüksek transfer gelirleri üretme olanağına sahip olabilirler.

Tabii ki bu konu yalnızca kulüplerimizin eline bırakılmamalı, ülke genelinde Türkiye Futbol Federasyonu tarafından geliştirilip denetlenen sistematik bir bütün oluşturulmalıdır. Futbol dünyasında ‘scouting’ olarak adlandırılan ‘oyuncu keşfi’ sistemi de futbol kulüplerimizin üzerinde düşünmesi gereken noktaların başında geliyor. Oyuncu keşfinde önde gelen kulüplerin sistemlerini inceleyerek gelecek vadeden yetenekleri Türkiye futbol liglerine transfer edip dünya futboluna tanıtmak kulüplerimizin transfer gelirlerini arttıracak ikinci bir yol olarak göze çarpıyor. Kulüplerimiz bu iki noktada gelişim gösterdiği takdirde ilk yirmi sıraya rahatlıkla girebilirler.

Avrupa’da transfer sezonu sona erdi. Yeni sarsıntılar için yıl ortasına kadar bekleyeceğiz. Artık yeşil sahaların keyfini sürme vakti geldi. Hepinize bol gollü seyirler dilerim.

Kaynakça: